امام باقر علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمود: خداوند عزّ و جلّ مىفرماید:
سوگند به عزّت و شکوه و بزرگى و نور و برترى و بلندى جایگاهم که هیچ بندهاى خواسته مرا بر خواهش نفسانى خویش مقدّم نمىدارد مگر اینکه فرشتگانم را براى حفظ و نگاهدارىاش بر مىگمارم و آسمان ها و زمین را ضامن و عهدهدار روزى او قرار مىدهم و براى او از [سود] تجارت هر تاجرى برتر خواهم بود.
شما از قانون تجارت چقدر سر در می آورید؟ آیا اصلا اهل تجارت هستید یا نه؟ دنیای تجارت برای خود قواعد و قوانینی دارد که تا آن ها را ندانیم هرگز نمی توانیم تاجر خوبی باشیم ،برای مثال باید بدانیم سرمایه خود را در چه راهی صرف کنیم که با کمترین ریسک بیشترین سود را ببریم ، بی گدار به آب زدن در این راه یعنی شکست ما و برد دیگران یعنی سرمایه ما می شود مایه منفعت دیگری ، به همین خاطر هم بسیاری از افراد هرگز خود را درگیر دنیای تجارت نمی کنند .
ولی ما باید بدانیم که از بدو تولدمان خواه ناخواه درگیر نوعی معامله و تجارت شده ایم که اگر غفلت کنیم چنان می بازیم که با تمامی سرمایه های دنیا هم نمی توان جبرانش کرد حتی اگر سه هزار میلیارد تومان هم اختلاس کنیم . !
تجارت ما زندگی ماست سرمایه عمر را به ما داده اند راه تجارت و برد و باخت را هم روشن و آشکار نشان داده اند و ضمانت نامه ای معتبر و ضامن های امین هم داریم تا ببریم یا ببازیم. هر چند رقبای با مهارتی هم داریم اما نتیجه فقط به عمل خود ما بسته است که بشویم تاجری موفق و برنده و صاحب عزّت و آبرو و بلند مرتبگی یا نه یک رسوای پا برهنه و پریشان احوال!
تجارت ما زندگی ماست سرمایه عمر را به ما داده اند راه تجارت و برد و باخت را هم روشن و آشکار نشان داده اند و ضمانت نامه ای معتبر و ضامنای امین هم داریم تا ببریم یا ببازیم. هر چند رقبای با مهارتی هم داریم اما نتیجه فقط به عمل خود ما بسته است که بشویم تاجری موفق و برنده و صاحب عزت و آبرو و بلند مرتبگی یا نه یک رسوای پا برهنه و پریشان احوال!
گفتیم که ما سرمایه ای داریم به نام عمر با برنامه ای دقیق و بی نقص مثل قرآن و حامیانی چون اولیای الهی و حجت های خداوند متعال بر خلق .
و از طرفی رقیب کار کشته ای داریم مثل شیطان و رفیق دیرینه اش نفس اماره که اتحاد این دو برای ما بسیار خطرناک است اگر لحظه ای از قرآن و اولیاء الله غافل شویم ضربه خود را وارد می آورند .
شیطان و همدستانش با دست گذاشتن بر روی نقاط ضعف آدمی از یک سو و غافل کردن وی از هدفش و حامیان و برنامه اش از سوی دیگر موجبات شکست انسان و حسرت ابدیش را فراهم می کنند .
شیطان انسان را با وسوسه های زشت می فریبد او را از خدا غافل می کند در جان او آتش شهوت ها و هوس ها را شعله ور می کند و عاقبت او را با هین آتش می سوزاند عطشی در جان انسان ها می اندازد که حد و حدود خود را فراموش می کنند برا ارضای تمایلاتشان هر کار ناشایستی را انجام می دهند .
اما برای اینکه از این فتنه ها در امان بمانیم و سرمایه خود را صیانت کنیم چه باید کرد ؟
- امام باقر علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمود: خداوند عزّ و جلّ مىفرماید:
سوگند به عزّت و شکوه و بزرگ منشى و نور و برترى و بلندى جایگاهم که هیچ بندهاى خواهش نفسانى خویش را بر خواسته من مقدّم نمىدارد جز اینکه کارش را پریشان و پراکنده مىسازم و دنیایش را بر او مشتبه و درهم برهم مىگردانم و قلبش را به دنیایش مشغول مىسازم و [با این همه] به او از دنیا به همان اندازهاى که برایش مقدّر نمودهام مىدهم و سوگند به عزّت و شکوه و بزرگى و نور و برترى و بلندى جایگاهم که هیچ بندهاى خواسته مرا بر خواهش نفسانى خویش مقدّم نمىدارد مگر اینکه فرشتگانم را براى حفظ و نگاهدارىاش بر مىگمارم و آسمان ها و زمین را ضامن و عهدهدار روزى او قرار مىدهم و براى او از [سود] تجارت هر تاجرى برتر خواهم بود و چنین کسى دنیا به سراغش مىآید در حالى که او دنیا را ناپسند مىداند. (جهاد النفس وسائل الشیعة ، ص: 147)
بله عزیزان اگر شما هم طالب سود و تجارت و برد هستید چه بهتر که وقت خود را صرف تجارتی کنید که علاوه بر داشتن سعادت و آرامش، جاودانه هم باشد .
اگر این روایت سرشار از معنویت و نور را از عمق جان درک کنیم تا آخر عمر باید آن را سر لوحه زندگی خود قرار دهیم و با آن از زشتی ها و پلشتی های دنیای مذموم روگردان شویم .
هر چند وقتی که نفس اماره در وجود ما قوی شد توان مقابله با او سخت تر می شود و مجبوریم مدام به خور و خواب و شهوتش پاسخ دهیم . اما اگر یاد سوگندهای با عظمتی که خداوند متعال به ذات مقدس و با عظمتش خورده است بیفتیم به یقین دست کشیدن از یک سری اعمال ناشایست و بی ارزش که نتیجه ای جز پشیمانی و پریشانی ندارد برای ما راحت تر خواهد شد اگر به خود بگوییم چرا برای مثلا لحظه ای هوس بازی دیگران خود را بیارایم و در عوض توجه خداوند متعال را از دست بدهم و یا چرا به خاطر به دست آوردن چند ریال بیشتر کار حرامی انجام دهم و در عوض روزی ای که خداوند قولش را داده و زمین و آسمان را متکفل آن کرده را ببازم آیا باز هم به راحتی به هر گناهی تن می دهیم ؟
امام صادق علیه السّلام فرمود: همانا خداوند عزّ و جلّ مىفرماید: به راستى که این گونه نیست که من هر سخن حکمت آمیزى را بپذیرم بلکه میل او (گوینده) و همّت او را مىپذیرم پس اگر میل و همّت او در جهت خوشنودى من باشد همّت او را [به منزله] تقدیس و تسبیح خود قرار مىدهم (تقدیس و تسبیح: به پاکى منسوب کردن، به پاکى یاد کردن). (جهاد النفس وسائل الشیعة ص: 149)
امام باقر علیه السّلام فرمود: با هواى نفسانى خود مبارزه کن همان گونه که با دشمنت مبارزه مىکنى.
اگر ما با آویزه گوش کردن روایات و دستور العمل های خداوند متعال در قرآن کریم و روایات رسیده از معصومین علیهم السلام دقتی بر رفتار خود داشته باشیم و دقیقا روشن کنیم که اگر این کار را انجام دهیم چه نصیبمان می شود و اگر انجام ندهیم چه رخ خواهد داد به زودی خواهیم توانست سرمایه ای از خوبی ها و پاکی ها و رضایت الهی برای خود گرد آوریم . و این همه لازمه اش عاقبت اندیشی و تدبر در اعمال خودمان است .
- امام صادق علیه السّلام فرمود: مردى نزد پیامبر اکرم صلّى اللَّه علیه و آله آمد و عرض کرد: اى رسول خدا! مرا سفارشى فرما. حضرت تا سه مرتبه فرمود: آیا اگر تو را سفارشى نمایم سفارشم را مىپذیرى و به آن عمل مىکنى؟و مرد در هر مرتبه عرض کرد: آرى اى رسول خدا! رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمود: پس من تو را سفارش مىکنم که هر گاه آهنگ انجام کارى را نمودى در عاقبت و پایان آن کار اندیشه کن پس اگر انجامش درست و صواب بود انجام بده و اگر ناصواب بود از انجام آن باز ایست.
- امیر المؤمنین علیه السّلام در وصیّتش به محمّد بن حنفیه فرمود: کسى که با نظرات و افکار مختلف روبرو مىشود مواضع و جایگاه هاى خطا را شناسایى مىکند و کسى که بدون عاقبت اندیشى خود را گرفتار کارها کند محققا که خود را در معرض کارهاى ترسناک و دشوار قرار داده است و عاقبت اندیشى پیش از عمل تو را از پشیمانى ایمن مىسازد و خردمند کسى است که تجربهها او را پند و اندرز دهند و در تجربهها آگاهى نو و تازهاى وجود دارد و در دگرگونى حالات نسبت به جوهره مردان علم و آگاهى حاصل مىشود. (جهاد النفس وسائل الشیعة ، ص: 151)
امام باقر علیه السّلام فرمود: مردى به خدمت رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله آمد و عرض کرد: اى رسول خدا مرا دانشى بیاموز. حضرت فرمود: بر تو باد به نومیدى نسبت به آنچه که در دستان مردمان است زیرا این روحیه بىنیازى و ثروتى حاضر و آماده است. عرض کرد: اى رسول خدا بیش از این بفرما. حضرت فرمود: بر حذر باش از طمع زیرا طمع و آزمندى فقرى حاضر و آماده است، عرض کرد: اى رسول خدا بیش از این برایم بفرما. حضرت فرمود: هر گاه قصد انجام دادن کارى را نمودى با دقّت در عاقبت آن کار اندیشه کن پس اگر خیر و هدایت در آن باشد آن را پىگیرى کن و اگر مایه گمراهى باشد از انجام آن خوددارى نما.(همان)
منبع : کتاب وسائل الشیعه شیخ حر عاملی ، ترجمه افراسیابی ،باب جهاد با نفس
اخذ: تبیان
کلمات کلیدی:
